Bilgisayara El Koyma ve İnceleme

Başta bilişim suçları olmak üzere çeşitli suçlarla ilgili savcılık soruşturması başlatıldığında suçu belgeleyen deliller toplanmaktadır. Delillerin dijital olması, bilgisayar veya telefon gibi bilişim sistemlerinde tutulması gibi nedenlerle bilgisayarda arama yapılması gerekebilmektedir. Bu tür durumlarda bilgisayar araması ve bilgisayara el koyma gibi tedbirler CMK kapsamında yapılmaktadır. Konunu izahı açısından sıklıkla bilgisayar terimini kullanıyor olsak da esasen bilişim sistemi niteliği taşıyan her türlü cihazlar, örneğin sunucu, tablet, akıllı telefon bu kapsamdadır. Ayrıca veri depolamaya elverişli olan harddisk, usb bellek, CD gibi materyallere aynı şekilde el konulabilir.

Teknolojinin gelişmesiyle beraber, internet üzerindeki etkileşimler yoğunlaşmış ve bilişim sistemlerinin kullanımının artmasına paralel olarak bilişim suçları da artmıştır. Bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılmasıyla işlenen bilişim suçlarında dijital ve elektronik delillerin rolü büyüktür. Yürütülen soruşturmanın aydınlığa kavuşturulması bakımından, elektronik verilere ulaşılması için doğrudan suçla ilgili elektronik eşyalara el konulabilir. İşbu durum Ceza Muhakemesi Kanunu’nda öngörülmüş ve şartları tek tek sıralanmıştır.

Bilgisayarda Arama Yapılması

Bazı suç tiplerinde bilgisayar araması standart bir uygulamadır. Bilişim sistemine ve verilere yönelik suçlar, bilişim sistemleri vasıtasıyla dolandırıcılık suçları, kaçak bahis suçları ve müstehcenlik suçu gibi belli başlı suçlarda bu tür bilgisayarlara el koyma ve disk araması işlemlerine sıklıkla başvurulmaktadır. Bilişim suçları ile ilgili yürütülen soruşturmada, soruşturmanın aydınlığa kavuşturulması bakımından elektronik delillere ulaşılabilmesi bakımından çeşitli cihazlara el konulabilir. Bu hal, 5271 sayılı CMK’nun “Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarında ve kütüklerinde arama, kopyalama ve el koyma” başlıklı 134. maddesinde şu şekilde düzenlenmiştir.

“Bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkanının bulunmaması halinde, Cumhuriyet savcısının istemi üzerine şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesine hakim tarafından karar verilir.”

Kanun hükmünden de anlaşılacağı üzere; bilgisayar arama kararı yalnızca kuvvetli şüphenin varlığı halinde yahut başka şekilde delil elde edilmesinin mümkün olmadığı hallerde verilebilmektedir. Bu itibarla şüphelinin kullanmış olduğu elektronik cihazlara el konularak arama yapılabilir. Kanuni düzenlemeye göre arama yapma, bilgisayar kayıtlarındaki kopyaları çıkarma ve bu kayıtların çözülerek metin haline getirilmesi için hakim kararı olmalıdır.

Özellikle IP adresleri, log kayıtlarının tespiti soruşturmaya konu olan suçun sabitlenmesi için büyük önem taşımaktadır. İşbu bilgilere ulaşıldığında söz konusu suçun işleyen şüpheliye ulaşmak daha da kolaylaşacaktır. Savcılık siber suçlara müzekkere yazarak ip adresleri ve log kayıtlarından şüphelilere ulaşılması için çalışma yürütebilir.

Bilgisayar ve Disk İmajının Alınması

El konulan bilgisayar veya telefonun imaj kopyasının alınması hususu CMK 134. maddenin 3. ve 4. fıkralarında düzenlenmiştir. İlgili fıkra hükümleri şu şekildedir:

134/3 “Bilgisayar veya bilgisayar kütüklerine elkoyma işlemi sırasında, sistemdeki bütün verilerin yedeklemesi yapılır.“

134/4 “Üçüncü fıkraya göre alınan yedekten bir kopya çıkarılarak şüpheliye veya vekiline verilir ve bu husus tutanağa geçirilerek imza altına alınır.“

Yukarıdaki üçüncü fıkra hükümü daha önce 2014 yılındaki değişiklikten önce “istemesi halinde yedekten kopya çıkartılarak şüpheliye verilir” şeklinde iken daha sonra bizce de olumlu bir değişilikle istek aranmaksızın el konulan diskin imaj kopyasının şüpheliye veya avukatına verilmesi zorunlu hale getirilmiştir.

Bilirkişi Raporu

Bir bilişim suçu kapsamında el konulan bilgisayar ve telefonunun disklerinde genelde siber suçlar polisnde görevli uzman memurlar tarafından inceleme yapılmaktadır. Bu birimdeki polisler özel bir takım yazılımlar kullanarak silinmiş verileri geri getirebilmekte ve suç unsuru veya delil niteliği taşıyan içerikler bu şekilde ortaya çıkartılmaktadır.